Pokret za LGBT prava u Sjedinjenim Državama datira još od 1920-ih, kada je osnovana prva dokumentovana organizacija za gej prava. Od tada, različite grupe su se zalagale za LGBT prava i pokret se ubrzao nakon Stounvolske revolucije 1969. godine. Ispod je lista iznenađujućih činjenica o Stounvolu i borbama i prekretnicama u pokretu za gej prava.
1. Prva dokumentovana organizacija za gej prava u SAD osnovana je u Čikagu 1924. godine.
Henri Gerber, nemački imigrant, osnovao je Društvo za ljudska prava, prvu dokumentovanu organizaciju za prava homoseksualaca u Sjedinjenim Državama. Tokom svoje službe u vojsci SAD-a u Prvom svetskom ratu, Gerber je bio inspirisan da stvori svoju organizaciju od strane Naučno-humanitarnog komiteta, grupe za "homoseksualnu emancipaciju" u Nemačkoj.
Gerberova mala grupa je objavila nekoliko brojeva svog biltena "Prijateljstvo i sloboda", prvog nacionalnog biltena o gej interesima. Policijske racije prisilile su grupu da se raspusti 1925. godine. Međutim, 90 godina kasnije, američka vlada je odredila Gerberovu kuću u Čikagu kao Nacionalni istorijski spomenik.
2. Pink trougao je bio preuzet od strane nacista i predstavljen kao simbol ponosa
u koncetracionom logoru Sašenhausen u Nemačkoj. 19.decembar 1938.godina
Pre nego što je ružičasti trougao postao svetski simbol gej moći, zamišljen je kao znak sramote. U nacističkoj Nemačkoj, ružičasti trougao usmeren prema dole je bio ušiven na košulje gej muškaraca u koncentracionim logorima - kako bi ih identifikovali i dalje dehumanizovali.
Godine 1972. objavljena je prva autobiografija gej muškarca preživelog iz koncentracionog logora "Ljudi sa ružičastim trouglom". Sledeće godine, prva posleratna nemačka organizacija za prava homoseksualaca, Homoseksualna akcija Zapadnog Berlina (Homosexuelle Aktion Westberlin, HAW), povratila je ružičasti trougao kao simbol oslobođenja.
3. Tri godine pre Stounvola, počeo je protest za gej prava u jednom od baru u Njujorku
članova Matašin društva koji su protestvovali protiv njujorških zakona o alkoholu koji su zabranjivali služenje gej mušterija.
Godine 1966. tri člana Društva Matašin (Mattachine Society), jedne od prvih organizacija posvećene borbi za prava homoseksualaca, organizovala je svoju verziju protesta, gde bi posećivali kafane, autovali se kao gej i čekali da ih odbiju uslužiti kako bi mogli tužiti.
Iako je Državna uprava za likvidaciju u početku poricala tvrdnju o diskriminaciji muškaraca, Komisija za ljudska prava je tvrdila da gej pojedinci imaju pravo da budu usluženi u barovima. Sledećih nekoliko godina gej zajednica u Njujorku se osećala osnaženom. Policijske racije postale su manje uobičajene, a regularni gosti gej barova, iako su još uvek bili ugnjetavani u društvu, povratili su svoja sigurna utočišta.
4. Mafija je držala gej barove u Njujorku šezdesetih godina
Bilo je to neizvesno partnerstvo. Međutim, između njujorške LGBT zajednice u šezdesetim godinama prošlog veka koja je bila primorana da živi na periferiji društva i nepoštovanja zakona od strane mafije, ove dve grupe su postale profitabilan, iako nelagodan spoj.
Državna uprava za alkoholna pića i policija Njujorka, redovno su vršili racije u barovima koji su služili gej gostima. Tamo gde je zakon video devijantnost, mafija je videla zlatnu poslovnu priliku. Član porodice Đenoveze (Genovese), Toni Lauria ili Debeli Toni, je kupio Stounvol In 1966. i pretvorio ga u gej bar i noćni klub.
Da bi upravljala Stounvolom i drugim gej barovima, mafija je podmićivala njujorkšku policiju da zatvori oči pred "nepristojnim ponašanjem" iza zatvorenih vrata. Takođe su koristili priliku da ucenjuju bogate gej goste preteći da će ih autovati.
5. Policija je koristila zakon o maskenbalu iz 19.veka kako bi hapsila ljude koji su nosili odeću suprotnog pola
na egzotičnom karnevalu i balu održanom u centru Menhetna 1962. godine.
Tokom 1940-ih, 50-ih i 60-ih godina, LGBT osobe su redovno hapšene zbog kršenja onoga što je postalo poznato kao pravilo od tri člana - ili zakona iz tri dela. Pravilo je propisivalo da se od osobe zahteva da nosi najmanje tri dela odeće koja odgovaraju njenom/njegovom polu, kako bi se izbeglo hapšenje zbog krosdresovanja. To je bilo zapisano svuda - uključujući i izvještaje o hapšenjima u Grinvič Vilidžu u nedeljama i mesecima koji su vodili do Stounvolskih nemira 1969. godine.
Problem je u tome što zakon tehnički nikada nije postojao.
Umesto toga, nalozi ukazuju na to da je policija uglavnom koristila stare, često nepovezane zakone koji su ciljali LGBT osobe. U Njujorku, zakon koji se obično koristio protiv LGBT zajednice datira iz 1845. godine i prvobitno je bio namenjen kažnjavanju seoskih poljoprivrednika, koji su se oblačili kao američki starosedeoci kako bi se borili protiv poreznika.
6. U noći Stounvolskih nemira, policija se zabarikadirala u baru
Neuobičajeno vrelog petka uveče 1969, nakon ponoći, Stounvol In u Grinvič Vilidžu u Njujorku bio je prepun kada su policajci ušli u bar. Pošto su počeli sa hapšenjem, gosti bara su rešili da se odupru policijskioj opresiji.
Usledila je pobuna koja će pokrenuti novu eru otpora i revolucije.
28. juna 1969. godine, blizu 4 sata iza ponoći, gomila demonstranata ispred Stonvola postala je toliko velika i neposlušna da se prvobitna grupa njujorških policajaca povukla u sam Stounvol i zabarikadirala se unutra. Neki demonstranti su koristili parking aparat kako bi probili vrata; drugi su bacali pivske boce, smeće i druge predmete, ili pravili improvizovane vatrene bombe.
Nije bilo mrtvih niti kritično povređenih u prvoj noći nereda u Stounvolu, iako je nekoliko policajaca prijavilo povrede.
7. Organizatori prvog Prajda izabrali su slogan "Ponos" umesto "Gej moć"
Stounvol neredi su jasno pokazali da LGBT pokret mora biti glasan i vidljiv da bi tražio promenu. Pet meseci nakon nereda, aktivisti su predložili rezoluciju na Istočnoj regionalnoj konferenciji homofilnih organizacija u Filadelfiji da se održi marš u Njujorku kako bi se obeležila godišnjica racije. Njihov predlog je bio da se održi godišnji marš poslednje subote u junu, bez regulacija u vidu odeće i godina.
Kada su organizatori tražili slogan za ovaj događaj, član odbora za planiranje, L. Craig Schoonmaker, je predložio "Ponos" ("Pride"). Ideja o "Gej Moći" je takođe bila u opticaju, ali je Schoonmaker tvrdio da iako gej osobe nisu imale moć , jedna stvar koju su imale je bio ponos.
Zvanični poklič marša je postao: "Reci to glasno, gej je ponos."
Izvor: https://www.history.com/news/stonewall-riots-facts-gay-rights-lgbt
Prevod: Labrisice
